@polishfolkart

polishfolkart

No to puszczamy ten rok w ruch! Symbolicznie kręc

No to puszczamy ten rok w ruch! Symbolicznie kręcę dla was gwiazdą kolędniczą i życzę Wam wszystkim, żeby się kręciło jak najlepiej i jak najpiękniej! A jak Nowy Rok wyglądał w kulturze ludowej? W wielu miejscach wypiekano “nowe latko” - czyli pieczywo z białej mąki w kształcie zwierzątka. Często rodzice chrzestni tego dnia odwiedzali swoich chrześniaków i wręczali im upieczone zwierzaki. Nowe latko miało przekazywać domownikom siłę, która mogła pokonać wszelkie zło, choroby i niemoc. Tego dnia na stole nie mogło zabraknąć chleba. Jeśli nie było w domu nowych latek, czy też szczodraków (specjalnych bułeczek, którymi częstowano kolędników), powinien na obrusie leżeć chociaż zwykły chleb. Miało to zapobiec głodowi i nędzy w nadchodzącym roku. Na Pomorzu u bogatych gospodarzy smażono tłuste pączki, aby cały ro był obfity w dobre i pożywne jadło. Tradycyjną potrawą tego dnia był groch - gdyż miał on zapewniać dobre zbiory. Tego dnia można było komuś coś “niby” niechcący ukraść lub zabrać, bo wtedy nadchodzący rok miał się stać dla takiego złodziejaszka szczęśliwy i pomyślny. Tego dnia warto zapamiętać którą nogą dotknęło się rano podłogi wstając z łóżka. Jeśli prawą - w Nowym Roku spotka nas wiele dobrego. Jeśli komuś marzyły się pieniądze w nadchodzącym roku, nic prostrzego, jak wrzucić kilka monet do lnianego woreczka i pędzić na pola głośno brzęcząc! Jeśli dziewczyna marzyła o małżeństwie, szła po drewno do drewutni i wyciągając polana wypatrywała sęków - jeśli będzie sęk, to i małżeństwo w nadchodzącym roku ją czekało. #2021 #nowyrok #rok2021 #etnografia #etnologia #sztukaludowa #kulturaludowa #zwyczaje #wiara #ciekawostki #etnolekcje #gwiazda #kolędnicy #życzenia #slavic #slavians #ludowe #ludowa #słowianie #wieś #nowelatko #polskiezwyczaje #tradycja #polskakultura #polishfolkart

No to zaraz pożegnamy te piękne okrągłe cyferk

No to zaraz pożegnamy te piękne okrągłe cyferki i wejdziemy w nowe. Życzę Wam wszystkim cudownych przeżyć w 2021! Dla mnie dwudziestki były dobrym czasem. Jako rodzina bardzo się wzmocniliśmy. Okazało się, że zamknięcie z najbliższymi nas nie rozwaliło, a nawet jeszcze bardziej złączyło. Mam poczuci, że covidowy rok uświadomił nam wiele cudownych prawd. Np taką, że nie ma niczego wspanialszego niż fizyczny kontakt z przyjaciółmi i rodziną. To, czego mam dosyć, to spotkania online, zoomy, skajpy i inne takie... To się musi zmienić! Za chwilę świętuję czterdziestkę! #sylwester #podsumowanie #topnine2020 #polishfolkart #sztukaludowa #niebieskie #nowyrok #idzienowe

Rok się kończy i Dominika z @kobiecafotoszkola n

Rok się kończy i Dominika z @kobiecafotoszkola na #instawtorek zaproponowała temat #podsumowanie To był wyjątkowy rok. Pandemia zrobiła swoje. Sklep ze sztuką ludową działający na Rynku Starego Miasta w swojej 67-letniej działalności pierwszy raz doświadczył takiej pustki i ciszy. Sierpień - w normalnych warunkach najlepszy miesiąc w roku, był gorszy niż luty - najspokojniejszy z miesięcy. W tym roku pierwszy raz mogliśmy oglądać z balkonu pusty rynek w środku dnia. Czy się skarżę, chyba nie, bo wierzę, że jednak przetrwamy, a co nas nie zabije, to nas wzmocni. Ten rok dał nam i mi samej też bardzo dużo nowego i wyjątkowego. Luty powitaliśmy wystawą linorytów @sylwiazwislak “Święto Chorób” Kiedy zaczął się lockdown znaleźliśmy czas na robienie zdjęć, aktualizację sklepu internetowego, działania w sm. Napisałam wniosek i otrzymałam stypendium #kulturawsieci na cykl etnolekcji (kto nie widział - zapraszam na instagramtv). To było wielkie wyzwanie i ogromna radość tworzyć te filmy i wiem, że na tych pięciu odcinkach się nie skończy. Rok 2020 to także wspaniały rok dla @polishfolkart Wygrane w konkursie indywidualne korki z insta u Oli @wildrocks Prawie 5 i pół tysiąca obserwatorów. Trudno mi sobie nawet wyobrazić ile to jest ludzi, ile konkretnych osób zaglądających po ciekawostki etnograficzne, albo po zdjęcia ludowych przedmiotów! Moje zdjęcia bezinteresownie udostępniło kilka wspaniałych, dużych kont i była to za każdym razem niezła trampolina dla mojego profilu @mamajastado @jaklubimy @wildrocks @kobiecafotoszkola @whiteplatecom - dziękuję wam raz jeszcze z całego serca! Ten rok też, chociaż trudny i niepewny pokazał nam po raz kolejny, że jesteśmy otoczeni wspaniałymi ludźmi. Otrzymaliśmy dużo wsparcia od naszych cudownych klientów. Pojawili się kolejni, którzy z własnej woli chcieli nas polecać dalej. Dziękuję serdecznie @magdajagnicka za rekomendację naszego miejsca do robienia zakupów świątecznych. W kolejnym roku chcemy iść dalej, sięgać wyżej i nie odpuszczać! PS: A tak na marginesie, widzicie moje buty? To kapce góralskie. Nie wiem czy wiecie, ale jasne obuwie powróciło do modowych łask - jak nie wierzycie zapytajcie @karolinadomaradzka

Komu zostały pierniczki? Kto powiesił pierniki n

Komu zostały pierniczki? Kto powiesił pierniki na choince? A kto wie skąd pochodzi nazwa piernik? Nazwa piernik pochodzi od staropolskiego słowa “pierny” czyli pieprzny. Niegdyś ten rodzaj ciasta był uważany za elitarny i nie gościł w wiejskich chatach. Do przygotowania piernika używano bowiem bardzo drogich składników takich jak: miód i przyprawy korzenne. Prosty lud nie było stać na kardamon, anyż, gałkę muszkatołową czy goździki, dlatego pierniki gościły raczej u mieszczan i we dworach. Piernik był zatem symbolem dobrobytu. Zygmunt Gloger pisał tak: “Podług odwiecznej tradycyi narodowej wypiekano pierniki po wszystkich domach staropolskich z mąki miałkiej tylko żytniej, zrumienionej w rondlu i rozczynionej gorącą patoką. Dla smaku dodawano przyprawę korzenną, czyli “pierną”, z dolaniem okowity i wybijano ciasto w kopańce, czyli niecce, tak długo wałkami, aż przestało się do nich przylepiać”. Do robienia pierniczków używano pięknych, drewnianych, ręcznie rzeźbionych form. Niestety obecnie te cudne drewniane foremki zostały zastąpione fabrycznymi, metalowymi formami… Z piernikiem jest także związana pewna wigilijna potrawa ze Śląska - moczka. Kto ze Śląska ten wie o czym mówię 😉 Moczka to zupa piernikowa. Muszę się przyznać, że nigdy nie miałam okazji jeść tej ciepłej, wigilijnej, ale mam cudowne wspomnienie moczki podawanej w formie deseru. W czasach liceum wyjeżdżałam z przyjaciółmi na Sylwestra do Szczyrku na narty. Mieszkaliśmy u przemiłej rodziny na szczycie góry. Zawsze na kolację sylwestrową serwowali moczkę w salaterkach na zimno. Smakowała jak płynny piernik. Do tej pory pamiętam ten wyjątkowy smak, chociaż ostatniego Sylwestra w Szczyrku spędziłam 20 lat temu… #piernik #pierniczki #święta #ciasteczka #etnografia #etnologia #ciekawostki #kuchniapolska #kuchniaregionalna #polskiewypieki #kuchnialudowa #flatlaypoland #sztukaludowa #polishfolkart #folkart #strojeludowe #potrawywigilijne #potrawyświąteczne #tradycja #tradycje

O choince i jej krewnych słów kilka! Zwyczaj p

O choince i jej krewnych słów kilka! Zwyczaj przynoszenia choinki do domu na święta narodził się w Alzacji. Zanim jednak przybrane jabłkami drzewko pojawiło się w innych częściach Europy, musiało upłynąć trochę czasu. Do Polski miała trafić w XIX wieku. Najpierw pojawiła się w domach mieszczańskich, potem w magnackich salonach, żeby w końcu trafić do dworków szlacheckich. Do wiejskich chat została zaproszona późno, tak naprawdę dopiero w międzywojniu. Wieś bowiem miała swoją jodłę, podłaźniczkę, boże drzewko, czy sad. Tak nazywano ucięty czubek choinki zawieszony u powały, czy iglastą gałąź. Bywało także, że taka podłaźniczka była wypleciona ze słomy. Podłaźniczka symbolizowała drzewo życia - znak obecny niemal w każdej kulturze. Iglaste drzewa , poprzez swoje zielone igły symbolizowała życie, odrodzenie i życiodajne siły słońca.. Na podłaźniczkach wieszano ozdoby z opłatka zwane światami, które miały ogromne znaczenie dla mieszkańców gospodarstwa. Dbano o taki świat bardzo i przechowywano go do następnego roku, aby zapewnić domownikom powodzenie i dostatek. W gwarze ludowej “podłazić kogoś” oznacza - przynieść komuś szczęście, dlatego, też taka ozdoba była niezwykle ważna dla wszystkich mieszkańców i miała za zadnie zapewnić szczęście w nadchodzącym roku. Obecnie stroimy swoje domy w bardzo różnorodny sposób. Mamy choinki, wieszamy jemiołę, ustawiamy gałązki w wazonach. Niektórzy zastępują iglaki fantazyjnymi gałązkami, kwiatami, czy jedynie zapalają lampki. Cokolwiek przystroicie - życzę wam, żeby nie brakowało wam szczęścia w nadchodzącym roku 2021! Oby był dobry! #świętabożegonarodzenia #tradycja #dzbanek #dekoracjeswiateczne #zwyczaje #etnografia #polishpottery #gałązka #świątecznyklimat #idąświęta #świętatużtuż #instawtorek #dziewczynykfs #kobiecafotoszkoła

Jak to jest z tym siankiem pod obrusem na wigilijn

Jak to jest z tym siankiem pod obrusem na wigilijnym stole? Siano, słoma, kłosy zbóż, a nawet całe snopki! Starym, polskim zwyczajem było wnoszenie do domów snopków zboża i umieszczanie ich w kątach, układanie pod stołem, lub wieszanie pod powałą. Snopki zwane “dziaduchami”, “dziadami”, lub “dziaduszkami” składały się z najpiękniejszych pierwocin, czyli pierwszych ściętych podczas żniw kłosów zbóż. Miały zapewnić domownikom powodzenie, dostatek i chroniły przed złymi mocami, rolnikom zaś miały wróżyć dobre i obfite plony w nadchodzącym roku. Niegdyś starano się, aby w kątach domu znalazły się wszystkie rodzaje zbóż. “Dziaduchy” pozostawały w chałupie do Nowego Roku. Dla Chrześcijan wznoszenie do domu słomy, siana i zboża symbolizuje stajenkę, w której narodził się Jezus Chrystus, jednak zwyczaj ten jest znacznie starszy i nawiązuje do pogańskich obrzędów agrarnych. Wszelkie ziarno zboża jest znakiem nowego życia i odrodzenia. Ponieważ czas świąt Bożego Narodzenia - zwanych przez lud godami, w swojej obrzędowości jest mocno związany z kultem zmarłych, obecność kłosów zbóż jest tym bardziej zrozumiałe. I chociaż na wsiach do tej pory w niejednym domu ludzie stawiają w kącie snopek zboża, to w miastach obecność siana i słomy ograniczała się głównie do rozrzuconego sianka pod obrusem. Z tym sianem, obecnym do dziś wielu domach były także związane wigilijne wróżby. Dziewczęta i kawalerowie wyciągali po źdźble spod obrusa. Jeśli trafiło się dziewczynie zielone ździebełko, taka szczęściara mogła się spodziewać ślubu już w czasie najbliższych zapustów. Pokręcone i krzywe źdźbło oznaczało dłuższe oczekiwanie na ślub, a żółte - staropanieństwo. Z długości ździebełek wróżono zaś długość życia. Tam, gdzie znajdowały się snopki zbóż, wróżono z liczby ziaren w kłosie. Jeśli liczba była parzysta wróżyło to szybki ślub. A jak jest u was? wkładacie siano pod obrus, czy może wstawiacie do kąta dziaducha? U mnie zawsze jest sianko ale w domu nie było zwyczaju wróżenia, może czas to zmienić… #siano #sianko #wigilia #bożenarodzenie #świętabożegonarodzenia #zwyczaje #wiara #wróżby #tradycja #etnografia #kulturaludowa #polishfolkart #polishpottery #ceramikazboleslawca

Opłatek Trudno sobie wyobrazić wieczór wigilij

Opłatek Trudno sobie wyobrazić wieczór wigilijny bez przełamania się opłatkiem. Pamiętam jedne jedyne swoje święta poza domem rodzinnym. Była wtedy w kilkumiesięcznej podróży po Azji. Wigilię spędziłam pod palmą w Laosie, w menu nie było żadnej potrawy chociaż trochę przypominającej tę z polskiego stołu, a zamiast śniegu było gorąco i parno. Jedynym elementem naprawdę świątecznym był opłatek, który woziłam ze sobą już prawie drugi miesiąc w książce… Czym właściwie on właściwie jest? Tradycja łamania się opłatkiem wywodzi się z czasów pierwszych chrześcijan, którzy spotykając się na modlitwie przełamywali się chlebem. We wczesnym średniowieczu obdarowywano wiernych błogosławionym chlebem nazywanym eulogią, a także spożywano go na ucztach zwanych agapami. Eulogie posyłali sobie na znak równości, często wraz życzeniami kapłani, a także księża swoim wiernym. Nazwa opłatek - od łacińskiego słowa oblatum (dar ofiarny) - oznacza rodzaj bardzo płaskiego chleba pieczonego w specjalny sposób w formach żeliwnych lub kamieniach. Jak pisze Jan Uryga do pieczenia używano “rzadkiego ciasta pszennego, niekwaszonego i niesolonego”. Opłatki początkowo były zawsze okrągłe - koło było uważane za symbol doskonałości. Początkowo opłatek wypiekany był tylko w zakonach według ustalonych reguł. Od połowy XV wieku opłatki zaczęły być także wypiekane przez osoby świeckie. Wówczas, takie niepoświęcone opłatki zaczęły być wykorzystywane w plastyce obrzędowej czy jako przekąski. W kulturze ludowej do tej pory w wielu regionach wykonuje się ozdoby świąteczne zwane światami, które na podłaźniczkach były najważniejszą i najbardzej symboliczną ozdobą. Opłatki takie są barwione i często mają na sobie odciśnięte wzory i sceny bożonarodzeniowe. Opłatek święcony miał dla ludzi ogromną moc. Łamanie się nim symbolem pojednania, miłości i przebaczenia. Opłatki były wykorzystywane w wielu wróżbach ludowych, kolorowe opłatki były zanoszone w wigilię zwierzętom, a pozostawione kawałki święconego wypieku miały chronić dom przed piorunem i ogniem. #opłatek #kulturaludowa #świętabożegonarodzenia #wiara #sztukaludowa #idąświęta #etnografia #oplatek #historiapolski #talerze #świątecznyklimat

Kantyczki Czy słuchając opowieści swoich babć

Kantyczki Czy słuchając opowieści swoich babć i cioć nie odnosicie wrażenia, że kiedyś ludzie byli bardziej muzykalni? A może nawet nie bardziej muzykalni, tylko po prostu bardziej rozśpiewani i roztańczeni? Może chodzi o to, że nie mieli telewizorów, wieczory spędzali często z sąsiadami wspólnie pracując i przy okazji śpiewając? Może dlatego, że nie mogli puszczać muzyki z głośników, ani nie znali słuchawek? Pewnie wszystkiego po trochu, grunt, że śpiewano dużo i często, a przyśpiewki, pieśni, ballady były związane ze wszystkimi sferami życia ludzkiego. Podobnie było z pieśniami świątecznymi. Piosenki, pastorałki, kolędy, pieśni kościelne - do wyboru, do koloru. W wielu domach obok pisma świętego, książeczki do nabożeństwa leżała jeszcze jedna książka - Kantyczki. Był to zbiór kolęd, pastorałek i pieśni świątecznych. Były sprzedawane na jarmarkach i odpustach. Wiele pieśni w nich się znajdujących było osadzonych na lokalnym gruncie. Mały Jezusek leżał w żłóbku w polskiej wsi, śnieżyce i wiatr były bardzo polskie, pastuszkowie przychodzili do polskiej szopy w polskich strojach z polskimi darami. Śpiewano: “Podobno Dzieciątko, że głodne płacze, dlatego tak z nami nierado skacze. Więc ja Mu dam kukiełeczkę i masełka osełeczkę. Pa, pa, pa, pa” Albo tak: “Co za pokrycie? śnieg mży na Dziecię, Mróz srogi ściska, wiatr się zewsząd wciska” I jeszcze tak: “Niech weźmie Stasiek fujarę, A Szymek gołąbków parę; A Maciek będzie stał u drzwi z obuchem, Bo się tam nie zmieści z swym wielkim brzuchem.” U mnie w domu się nie śpiewało wspólnie i bardzo tego żałuję. Podobno moja prababcia z mamy strony była z bardzo muzykalnej rodziny i dużo śpiewała. Myślę, że jak nie ma rodzinnej tradycji śpiewania, to potem trudniej się przełamać, a przecież warto! Śpiewanie w grupie, głośno i wesoło, na głosy, z instrumentami lub bez - jest czystą przyjemnością, tak bardzo jednoczącą, integrującą i rozluźniającą! Nic tylko śpiewać A u was jak jest? Śpiewacie? #kolędy #koledy #kantyczki #pastorałki #śpiew #pieśni #etnografia #muzyka #tradycja #kulturaludowa #nuty #książki #stareksiążki #teksty #sztukaudowa #piosenkiluodwe #pieśni #bombki

Na świętą Łucję noc się z dniem tłucze! Dz

Na świętą Łucję noc się z dniem tłucze! Dzisiaj wyjątkowy dzień. Dzień kiedy ciemność zostaje powstrzymana przez jasność. Słońce zaczyna swoją walkę z księżycem, siłacze siłują się we wszechświecie, ale do zwycięstwa jasności trzeba będzie jeszcze poczekać. Dzisiejszy dzień jest dniem świętej Łucji. NIe dziwi mnie fakt, że najhuczniej obchodzony jest w Skandynawii, wszak to właśnie tam jest w porze jesienno-zimowej najciemniej. Każdy moment przesilenia, każdy dzień, który przestaje się skracać - jest powodem do świętowania. W Polsce 13 grudnia też miał duże znaczenie w kulturze ludowej. Od tego dnia oficjalnie rozpoczynano porządki świąteczne i przygotowania do Bożego Narodzenia. Uważano, że ze względu na to, że jest to najkrótszy dzień w roku, stanowi datę graniczną między starym a nowym. W wigilię świętej Łucji, a także w dzień jej święta trzeba było się więc wyjątkowo strzec przez złymi mocami, a w szczególności przed czarownicami. Gospodynie dyżurowały przy krowach, aby jakaś sprytna czarownica nie rzuciła uroku na zwierzęta i nie odebrała im mleka. Okadzano więc zwierzynę ziołami święconymi w oktawę Bożego Ciała lub w święto Matki Boskiej Zielnej. Nie wpuszczano do obejścia nikogo obcego i każdy starał się być bardzo czujny i podejrzliwy. Święta Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi! Od dnia świętej Łucji zaczynano także wróżby dotyczące pogody w nadchodzącym roku. Od 13 grudnia do 25 obserwowano pogodę każdego dnia, a każdy z dwunastu dni odpowiadał jednemu miesiącu. Inną wróżbą było wróżenie deszczu z łupinek cebuli. Układano dwanaście łupinek i do każdej wsypywano troszkę soli. Każda łupinka odpowiadał jednemu miesiącowi - jeśli w którejś sól zmokła do 25 grudnia, oznaczało to, że w miesiącu, który oznaczała będzie deszczowy. Aby dowiedzieć się czy nadchodzący rok będzie urodzajny, trzeba było 13 grudnia zerwać gałązkę wiśni i wstawić ją do wody. Wodę należało każdego dnia wymieniać, aż do święta Trzech Króli. Jeśli gałązka zakwitła, można się było spodziewać dobrego, urodzajnego roku. #13grudnia #zwyczaje #etnografia #świętałucja #santalucia #sztukaludowa #kulturaludowa #świece #przesilenie #ciekawostki #jasność #slavicsunday ##slavic

Wybaczcie, że dopiero wieczorem, ale może właś

Wybaczcie, że dopiero wieczorem, ale może właśnie teraz (podobnie jak ja), ktoś z was ma wreszcie wolną chwilę aby poczytać o Mikołajkach w kulturze ludowej 🙂 Niegdyś dzień świętego Mikołaja obchodzono zupełnie inaczej niż obecnie. Postać świętego była szczególnie ważna w kościele wschodnim, ale w wśród katolików święty Mikołaj również cieszył się wielką czcią. Wierzono, że święty Mikołaj ma władzę nad wilkami (podobnie jak Matka Boska Gromniczna). W czasie zimy watachy wilków były dla ludzi i zwierząt domowych wielkim zagrożeniem, dlatego w wigilię święta Mikołaja gospodarze i pasterze pościli i składali w świątyniach ofiary z drobiu, baranów czy zboża w intencji ochrony przed wilkami. Na Podkarpaciu istniało przekonanie, że w noc świętego Mikołaja wilki schodzą się w jedno miejsce, a święty wskazuje zwierzętom, z którego gospodarstwa będą mogły pożerać zwierzęta w nadchodzącym roku. W chwili zagrożenia można się było uchronić od wilków wypowiadając słowa modlitwy: Święty Mikołaju, wyjm kluczyki z raju! Zamknij paszczę suce morowej i psu wściekłemu i wilkowi leśnemu, Żeby na bydlątku ani na dzieciątku skóreczki nie zadrasnął. W niektórych częściach Polski znany był tego dnia także inny, nieco bliższy naszym czasom, zwyczaj. W ten dzień chodził po wsi chłopiec przebrany za świętego i obdarowywał dzieci jabłkami, zaś pannom na wydaniu wręczał wianek z suchej koniczyny, a młodym mężatkom wianek z grochu. Miało to oznaczać, że w kolejne sianokosy panny będą grabić koniczynę i siano, a mężatki będą łuskać groch. #mikołajki #świętymikołaj #etnografia #prezenty #zwyczaje #wiara #idąświęta #kulturaludowa #tradycja #chrześcijanie #katolicy #prawosławni #6grudnia #prezentyświąteczne #bombki #bańki

Ten post powinien się pojawić wczoraj, bo dzisia

Ten post powinien się pojawić wczoraj, bo dzisiaj uwaga powinna być skupiona na Barbórce - święcie górników. Jeśli są tu jacyś Ślązacy, to napiszcie w komentarzach coś o Barbórce w waszych stronach! Umówmy się, że imieniny Barbary w innych częściach Polski są po prostu imieninami Basi, ale na Śląsku to coś zupełnie innego! Wielkie święto, procesje, spotkania! Piszcie, piszcie - chcę się więcej dowiedzieć o tym niezwykłym dniu! A co na zdjęciu robi szopka krakowska? Ano wczoraj, czyli tradycyjnie w pierwszy czwartek grudnia w Krakowie pod pomnikiem Adama Mickiewicza zebrali się szopkarze ze swoimi szopkami aby wziąć udział w konkursie na najpiękniejszą szopkę. Czy wiecie, że ta tradycja została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO? W wiekach XVIII i XIX coraz bardziej popularne stało się kolędowanie z szopkami. Odwiedzano domy z małymi teatrzykami. Szopki krakowskie na tle innych szopek już w XIX wieku zaczęły się mocno wyróżniać. Murarze, budowlańcy, konstruktorzy w sezonie jesiennym i zimowym nie mając pracy zaczęli poszukiwać innych źródeł dochodu. Zaczęli wykonywać szopki nawiązujące swoją stylistyką do architektury Krakowa. Mniejsze formy były przeznaczone do sprzedaży, a większe konstrukcje, często z ruchomymi postaciami były wykorzystywane w inscenizacjach. Szopki wyróżniała smukłość i strzelistość formy, przypominały kościoły, ratusz, budynek uniwersytetu. Oklejane były kolorowymi złotkami i sreberkami, co czyni je do dziś zupełnie wyjątkowymi. Ponieważ I wojna światowa zakończyła rozkwit szopkarstwa w Krakowie, w czasie międzywojnia postanowiono zorganizować konkurs, który miał zachęcić twórców do wskrzeszenia szopkarstwa. I tak od 1937 roku ( z przerwą na czas okupacji), organizowany jest konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską. Wczoraj odbył się po raz 78. Chociaż każdego roku obiecuję sobie, że wreszcie pojadę w pierwszy czwartek grudnia do Krakowa, to zawsze coś staje mi na drodze. A wy widzieliście kiedyś obchody konkursowe? #sztukaludowa #polishfolkart #folkart #nativity #szopka #Bożenarodzenie #polskasztuka #zwyczaje #unesco #rękodzieło #tradycja #naswięta #świątecznie #konkursszopek #święta #swietabozegonarodzenia

Byłam dzisiaj w pracy! Pierwszy raz o dawna. Stra

Byłam dzisiaj w pracy! Pierwszy raz o dawna. Strasznie dużo spraw do ogarnięcia. Nie uwierzycie, ale dopiero jutro będę stroić naszą świąteczną witrynę. Jest szansa, że będzie gotowa przed 6 grudnia 🤣 Na zdjęciu widzicie jeden z moich ulubionych wytworów ludowych - ręcznie haftowany tiul z Żywca. To misterna, przepiękna, delikatna praca rąk. Niewiele twórczyń znajdziecie obecnie w Polsce, które potrafią taki tradycyjny haft wykonać. Haftowany tiul nie jest tani i nie powinien być. Jest produktem luksusowym, unikatowym i z najwyższej półki. Jeśli lubicie perełki, które przekazuje się dzieciom w spadku- zapraszamy. #tiul #ręczniehaftowane #polishfolkart #sztukaludowa #polskasztuka #folkart #twórcyludowi #serwetka #handembroidered #żywiec #zywiec #luksusowezakupy #naświęta #dlaniej #prezentyświąteczne #luksusowewnetrza #wigilijnystół #nalata #delikatność #ślub #wyjatkowyprezent

Andrzejkowy wieczór był wieczorem niezwykłym…

Andrzejkowy wieczór był wieczorem niezwykłym… To właśnie dzisiaj, czyli w wigilię świętego Andrzeja można było poznać swoją matrymonialną przyszłość! Nie wiesz co robić? + Zaproś koleżanki i weź do ręki garść ziarna, wpuść do pokoju koguta i sprawdź, do której dziewczyny ptak podbiegnie po jedzenie. Nie masz koguta? Niemożliwe, wszyscy mają koguty przecież..., no dobrze możesz zamiast ziarna przygotować kość dla psa lub kota. Najważniejsze, żeby wiedzieć do kogo podbiegnie zwierzę, bo ta dziewczyna pierwsza wyjdzie za mąż. + Powiedz 9 pacierzy klęcząc, 9 siedząc i 9 stojąc, zasiej siemię lniane w donicy napełnionej ziemią i zaśnij, a we śnie objawi cie się przyszły narzeczony. Jak nie działają pacierze, śpisz i nic ci się nie śni, to pewnie dlatego, że rozbierając się przed snem nie wsadziłaś pod prawe ucho swojej krajki, którą na codzień się przepasasz - teraz jak zaśniesz zobaczysz swojego oblubieńca na pewno! + Nalej wody do miednicy i wsadź malutkie świeczki do łupinek orzechów. Puść na wodę płonące stateczki i czekaj czy się spotkają na szerokich wodach, tak jak mogą się spleść dusze zakochanych! Gorzej jak odpłyną w nieznanych kierunkach… + Zmierz swoim bucikiem swój pokój, od ściany do ściany. Jeśli przy końcu wypadnie czubek pantofla, możesz się szykować do wesela, jeśli pięta… No cóż, wtedy musisz jeszcze trochę poczekać! + Obierz jabłko tak, żeby powstał jeden, długi kawałek skórki. Rzuć go przez lewe ramię za siebie i sprawdź w jaką literę się ułożyła skórka. To będzie pierwsza litera tego jedynego… + No i pewnie jeszcze cię ciekawi jak się dowiedzieć czy to będzie młodzieniec, czy może ktoś dojrzały… Aby się tego dowiedzieć wystarczy wyjść przed dom i liczyć kołki w płocie, wyliczając: wdowiec, młodzieniec, wdowiec, młodzieniec… Na kim się skończy płot, na tego bęc! + No dobra, bez lania wosku, nie ma wróżb! Zatem weź stary klucz do przyszłości i przelej przez niego wosk pszczeli, który jak wiadomo jest magiczny i łączy światy i dowiedz się co cie czeka! #andrzejki #slavicsunday #etnografia #obrzędy #zwyczaje #wróżby #świeczka #wosk #kolberg #adwent #ciekawostki #bookstagrampl #książki #książkanadziś #ksiazki #kolberg #bookstagrampolska

Czy są tu jakieś Kasie? Dzisiaj wasze święto.

Czy są tu jakieś Kasie? Dzisiaj wasze święto. Wczoraj wieczorem chłopaki powinni sobie urządzać wróżby miłosne, podobne do tych, które dziewczyny już za kilka dni, w wigilię świętego Andrzeja będą robić. 25 listopada kawalerowie ścinali gałązkę wiśni i wkładali do wody. Jeśli gałąź zakwitła do Bożego Narodzenia, kawaler mógł się spodziewać ślubu w najbliższym czasie. Koniec listopada to ostatni moment, żeby się jeszcze pobawić przed adwentem, dlatego dzień świętej Katarzyny i Andrzejki były bardzo lubiane przez młodzież. Bawmy się więc w Katarzyny Szukajcie chłopaki dziewczyny Zapytać więc trzeba wróżby A nuż potrzebne już drużby. Chciałam wam napisać więcej, chciałam przygotować stories itd, ale niestety życie trochę nam pokrzyżowało mi plany... Dopadły nas choroby i ciężko jest pracować... #katarzyna #sztukaludowa #polskasztuka #ręcznierobione #polishfolkart #folkart #niebieski #niebieskie #etnografia #etnologia #etnostyle #zwyczaje #obrzędy #święciludowi #kalendarz #wróżby

Nie wiem jak wam mija poniedziałek, ale ja dzisia

Nie wiem jak wam mija poniedziałek, ale ja dzisiaj to o kocu i herbacie jak na razie tylko marzę. Jeśli komuś też się marzy koc z mięciutkiej wełny, delikatny i ciepły - zapraszamy! #pled #welna #welna #wełniane #koc #jesieniara #jesiennie #herbata #mugoftea #ceramikazboleslawca #bolesławiec #owczawełna #hyggelife #hyggetime #ręcznierobione #folkart #polishfolkart #cieplo #dodomu #dodatkidodomu #dekoracjedomu #dlaniej

U kogo dzisiaj stół nakryty odświętnie? 11 lis

U kogo dzisiaj stół nakryty odświętnie? 11 listopada - Święto Odzyskania Niepodległości i dzień świętego Marcina. U nas w domu zawsze wisiała flaga za oknem i wisi też teraz, bo to piękne święto. Kiedy po 123 latach na mapę świata wracają kontury twojego kraju, to musi być dosyć dziwne, ekscytujące, radosne i wyjątkowe uczucie… Pamiętam jeszcze z harcerskich czasów jak się omawiało pojęcie patriotyzmu. To nie były wielkie słowa, to nie były wielkie czyny - umówmy się, że powinniśmy się tylko cieszyć z tego, że nikt z nas nie musiał być łączniczką czy szeregowym na jakiejkolwiek wojnie. Uczono mnie, że patriotyzm to takie małe gesty, którymi pokazujesz, że zależy ci na twoim kraju. To chodzenie na wybory, podniesienie śmieci z chodnika, płacenie podatków, dbanie o przyrodę. Patriotyzm to każde zachowanie, dzięki któremu nasz kraj może być lepszy. To wyciągnięcie ręki na zgodę, to rozmowa, to brak oceny i agresji. Każdy z nas może być patriotą, a jak będziemy patriotyczni małymi gestami, to może uda nam się stworzyć coś wielkiego. I warto w ten dzień warto świętować, świętowano od średniowiecze, wtedy kiedy Polsce się jeszcze nie śniło o zaborach, które miały nadejść. Świętowano koniec roku gospodarczego w dzień świętego Marcina. Podliczano plony, spisywano długi, a czasem je umarzano, odnawiano umowy. Nikt tego dnia nie myślał o pracy, nawet młyny nie działały, bo młynarze bali się, że diabeł połamie im koła młyńskie. Bawiono się hucznie i tłusto jadło. Gęsina tradycyjnie podawana znikała w ciągu chwili z wiejskich stołów, gdyż był to dla prostych ludzi nie lada rarytas. Potem z kości gęsi wróżono pogodę. Jeśli kość była biała - zima będzie śnieżna, czerwona - zima będzie bardzo mroźna, ciemna - zima będzie deszczowa. #świętymarcin #zwyczaje #11listopada #świętoniepodległości #independencedaypoland #etnografia #wróżby #gęsina #ceramikabolesławiec #polishpottery #bluepottery #ręcznierobione #madeinpoland #rokobrzędowy #kulturaludowa #polskakultura #polskiezwyczaje #wiara #święci #nastole #nakryciestołu #talerz #talerze

Jutro święto narodowe - Odzyskania Niepodległości. Jutro też na białym koniu przypędzi święty Marcin, który może przywieść ze sobą zimę i śnieg. Dlaczego piszę o ni dzisiaj? Dlatego, że tradycyjnie na świętego Marcina jada się gęsinę. Skąd ta tradycja? Kiedy zmarł biskup Lindore, na jego zastępcę wybrano żyjącego skromnie i ascetycznie mnicha z Liguge - Marcina. Legenda głosi, że mnich bardzo wzbraniał się przed tą decyzją i ukrył się w kurniku. Jego kryjówkę zdradziły gęsi, które zaczęły głośno gęgać. Od tego czasu “Dzień świętego Marcina wiele gęsi zarzyna”, albo “Na Marcina - gęś do komina”. I tak sobie pomyślałam, że może ktoś z was skoczy dzisiaj po gęś do sklepu i coś na jutro upichci. Jak byście potrzebowali przepisów - mamy uroczą książeczkę! #gęś #gęsina #przepisy #Marcin #zwyczaje #etnografia #książkakucharska #książki #książka #listopad #obiady #gęsi #gąski #ozdoby #ciekawostki #kulturaludowa #polskakultura #kultura

Taka dzisiaj noc niezwykła, że pomyślałam so

Taka dzisiaj noc niezwykła, że pomyślałam sobie, że może mielibyście ochotę poczytać trochę o wieszczących śmierć stworzeniach… W kulturze ludowej mało które ptaki były bardziej kojarzony ze śmiercią niż sowy. Ich złowrogie pohukiwanie w nocy budziło powszechne przerażenie i lęk. Wierzono, że pod ich postacią przylatują na ziemię dusze ludzi zmarłych tragiczną śmiercią. Wizyta sowy w gospodarstwie przepowiadała rychły zgon kogoś z domowników, o czym świadczy ludowe powiedzenie: “sowa na dachu kwili, ktoś pewnie umrze po chwili”. Chociaż trudno odebrać sowom uroku i piękna, dawniej te ptaki (ich odgłosy i wielkie oczy) sprawiały, że były uważane za zwiastuny smutku i żałoby. Panował pogląd, że kwilenie sowy oznacza nieszczęście. Oskar Kolberg pisał tak o sowach: “Sowa rdzawa śmieje się po lasach wśród nocy z tych psot, jakie ludziom wyrabiają czarownice naówczas zioła zbierające” “Sowa puchacz huka i krzyczy w nocy, udając prawie głos człowieka, a potem jak gdyby kogoś zwodziła; odpocząwszy nieco, śmieje się dzikim głosem jak człowiek” “Sowa puszczyk swoim śmiechem wyszydza i śmierć sprowadza słyszącym. Zazwyczaj ona mieszka w dziuplach drzew; dlatego-to, jest przysłowie kiedy się ktoś ni z owego roześmieje: “śmieje się jak diabeł w suchej wierzbie”” Kiedy sowa woła “puć, puć!” niczym “pójdź! pójdź!” - to wywołuje komuś śmierć. Jednak gdy woła “powi,powi!” to znaczy, że się ktoś urodzi. Sowy ze zdjęcia są autorstwa Tadeusza Szulca i są dostępne w sklepie. #wszystkichświętych #zaduszki #dziady #kulturaludowa #kulturapolska #słowianie #slavic #zwyczaje #przysłowia #kulturaduchowa #sowy #sowa #puszczyk #puchacz #sówka #owl #rzeźbaludowa #rzeźba #zwierzęta #sztukaludowa #polskasztukaludowa #polishfolkart #noclistopadowa #przesądy

W kościele wschodnim obchodzone jest dzisiaj świ

W kościele wschodnim obchodzone jest dzisiaj święto Matki Boskiej Opiekuńczej zwane powszechnie Pokrową. Według tradycji prawosławnej nazwa wywodzi się od wydarzenia, które miało miejsce w 910 roku w Konstantynopolu, kiedy to Matka Boża miała osłonić swoim płaszczem chrześcijan i uratować tym samym przed poganami. Na Podlasiu we wsi Puchły, w niewielkiej cerkiewce znajduje się ikona, do której od lat udają się rzesze wiernych. Ludzie wierzą, że modląc się przed ikoną Pokrowy mogą zapewnić sobie powodzenie w hodowli i dobre plony. Gospodynie niegdyś składały przy obrazie włókno lnu, aby zapewnić dobry wzrost tej rośliny. W XIX wieku, ale także w pierwszej połowie XX - w dzień Pokrowy przywożono w ofierze zwierzęta do cerkwi w Puchłach. Święto Matki Boskiej Opiekuńczej kończyło w kalendarzu wszelkie prace polowe, ziemia zapadała w sen zimowy i nie aż do wiosny nie należało zakłócać jej spokoju. W dawnych czasach na wschodzie Polski w wigilię Pokrowy czczono zmarłych przodków. Tego dnia obchodzono tutaj święto dziadów, które obecnie przypada na Dzień Zaduszny. U Zaduszkach jednak już niebawem opowiem wam znacznie więcej! #pokrowa #wiara #zwyczaje #cerkiew #święto #etnografia #ciekawostki #etnologia #podlasie #prawosławie #chrześcijaństwo #matkaboska #matkaboża #maryja #książki #rzeźbaludowa #zwierzętadrewniane #drewniane #zwierzątkadrewniane #ikony #ikona #albumy #etnolekcje #kulturaludowa #obrzędy #zwyczaje

Nie ma łatwo dzisiaj ten, co musi biegać poza do

Nie ma łatwo dzisiaj ten, co musi biegać poza domem. Za to naprawdę zazdroszczę tym, którzy dzisiaj nic nie muszą i siedzą sobie pod kocem z herbatą i książką… Tak bym właśnie chciała... Ale, ale deszcz to nie taka zwykłą sprawa. W kulturze ludowej te krople spadające z nieba łączą niebo z ziemią, a ich zadaniem jest podtrzymywanie życia. Deszcz jest sterowany przez siły wyższe: demony, Matkę Boską, świętych, a przede wszystkim przez samego Boga. W rękach najwyższego deszcz jest przejawem mocy i władzy nad światem. Dlatego, chociaż bez deszczu nie ma życia, to zbyt obfite ulewy mogą być także oznaką śmierci i zniszczenia, np pod postacią powodzi. Ludzie znali różne metody przywoływania deszczu. Wierzono, że można go sprowadzić przelewając wodę ze stawu lub rzeki do studni i odwrotnie, wsypując mak do studni, oprowadzając w czasie suszy po polach nagą dziewczynę jednocześnie oblewając ją wodą, paląc rozmaite zioła, zatapiając w wodzie krzyż lub puszczając na wodę drzwi. Wszystkie te zabiegi miały za zadanie otworzyć wody i sprowadzić deszcz. Kiedy jednak wody było zbyt dużo, deszcz trzeba było odpędzić. I tutaj znowu etnografom znanych jest wiele sposobów ludowych na pozbycie się deszczu. Przed domami stawiano łopatę do chleba, która miała na sobie ślady ognia, obchodzono pola bijąc w dzwony, stawiając w oknach gromnice i wizerunki świętych. Niebawem opowiem wam więcej o świętych, do których zwracano się w czasie ulewy. Bądźcie czujni, kolejne etnolekcje prawie gotowe 🙂 #deszcz #etnografia #etnolekcje #etnologia #ciekawostki #jesieniara #jesień #koc #prezenty #wełna #zrobionewpolsce #madeinpoland #wełna #pled #dodomu #ciepłykoc #prezentdlababci #prezentyświąteczne #prezentdlaniej #ciepło #hyggehome #hyggelife #hyggestyle #autumnoutfit #woolwarehouse #woolblanket #jesienneklimaty #polishfolkart #październik #instawtorek #kobiecafotoszkoła

Dowiedz się więcej... Follow on Instagram